Βαρθολομαίος: Η αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας συμβάλλει στην ενότητα της Ορθοδοξίας

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος απηύθυνε ομιλία κατά το επίσημο δείπνο που παρατέθηκε προς τιμήν του από την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας στο Centre Peace στη Μελβούρνη, τη Δευτέρα 14 Οκτωβρίου 2024. Στην ομιλία του, ο Πατριάρχης τόνισε την ιδιαίτερη ευλογία που απολαμβάνουν οι κάτοικοι της Αυστραλίας, όπου η πολιτική και θρησκευτική ελευθερία είναι αυτονόητη πραγματικότητα. Επεσήμανε ότι το κράτος μεριμνά για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ασφάλεια και την υγεία των πολιτών του, καθιστώντας την αυστραλιανή κοινωνία παράδειγμα ελευθερίας και προόδου.

Ωστόσο, εξέφρασε τη λύπη του για τις συνεχιζόμενες παγκόσμιες συγκρούσεις, που προκαλούνται από εθνικισμούς, πολιτισμικές και θρησκευτικές διαφορές, γεωπολιτικά συμφέροντα και οικονομικές σκοπιμότητες. Ο Πατριάρχης τόνισε την υποβάθμιση της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας, με τα πιο αδύναμα μέλη της κοινωνίας, όπως οι γυναίκες και τα παιδιά, να υποφέρουν περισσότερο.

Απευθυνόμενος στους παρευρισκόμενους εκπροσώπους άλλων Εκκλησιών και Ομολογιών, κάλεσε τον Χριστιανικό κόσμο να υψώσει φωνή διαμαρτυρίας και αλληλεγγύης και να απαιτήσει την παύση των πολέμων, της βίας και της αδικίας. Αν και αναγνώρισε ότι η φωνή των θρησκευτικών ηγετών δεν ακούγεται πάντοτε, ιδίως λόγω των διαιρέσεων εντός του Χριστιανισμού και της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο Πατριάρχης υπογράμμισε την ανάγκη για ενότητα, βασισμένη στην εντολή του Κυρίου για αγάπη μεταξύ των πιστών.

Επιπλέον, επεσήμανε τη σημασία του διαλόγου ως το μόνο μέσο προσέγγισης, αναγνωρίζοντας τη σπουδαία συμβολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου στις διαχριστιανικές και διαθρησκειακές προσεγγίσεις. Υπογράμμισε επίσης την καθοριστική σημασία της χορήγησης αυτοκεφάλου στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας για την ενότητα της Ορθοδοξίας.

Κατακλείοντας, ο Πατριάρχης εξέφρασε την ευαρέσκειά του για τα επιτεύγματα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αυστραλίας, ευλογώντας τον Αρχιεπίσκοπο κ. Μακάριο και το έργο του, καθώς και τους πιστούς της Αρχιεπισκοπής, καλώντας τους να παραμείνουν πιστοί στην Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως.

Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία:

Αποτελεί προνόμιον και ευλογίαν δι᾽ όλους σας η διαβίωσις εντός του Κράτους της Αυστραλίας, όπου η ελευθερία -πολιτική και θρησκευτική- τυγχάνει αυτονόητος πραγματικότης. Όλοι απολαμβάνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα∙ το Κράτος φροντίζει διά την ασφάλειαν και την υγείαν των πολιτών του, αι συνθήκαι ζωής ευρίσκονται εις υψηλόν επίπεδον και η αυστραλιανή κοινωνία αποτελεί παράδειγμα μιάς κοινωνίας ελευθερίας και θετικών προοπτικών διά το μέλλον και πρότυπον προς μίμησιν.

Δυστυχώς, σήμερον η ανθρωπότης ταλανίζεται από συγκρούσεις εις το όνομα εθνικισμών, πολιτισμικών και θρησκευτικών διαφορών και ταυτοτήτων, γεωπολιτικών συμφερόντων και οικονομικών σκοπιμοτήτων. Δυστυχώς, εις αυτήν την φρενίτιδα και τον παραλογισμόν της ανθρωπότητος η ανθρωπίνη ζωή και αξιοπρέπεια κατέχουν μηδαμινήν αξίαν∙ το ανθρώπινον πρόσωπον υφίσταται τον απόλυτον ευτελισμόν και οι περισσότερον αδύναμοι, κυρίως αι γυναίκες και τα παιδία, υπόκεινται εις δυσπεριγράπτους βασάνους και διακρίσεις.

Ενώπιον του ευτελισμού του ανθρωπίνου προσώπου, ο Χριστιανικός κόσμος, λέγομεν απευθυνόμενοι προς τους παρόντας εις την εόρτιον συνεστίασίν μας εκπροσώπους των φίλων Εκκλησιών και Ομολογιών, έχει ευαγγελικόν χρέος να υψώση ισχυράν φωνήν διαμαρτυρίας και αλληλεγγύης και να απαιτήση την παύσιν των πολέμων, της πολυκεφάλου βίας και πάσης αδικίας επί της γης. Δυστυχώς, η φωνή ημών, ως θρησκευτικών ταγών δεν εισακούεται πάντοτε, διότι υπάρχει διαίρεσις και εντός του Χριστιανισμού και, δυστυχώς -και το λέγομεν με πόνον και συνοχήν καρδίας- και εντός της Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Πρέπει άπαντες να δεχθώμεν ότι παραβαίνομεν τα προστάγματα του Κυρίου, ο Οποίος λέγει: «εντολήν καινήν δίδωμι υμίν ίνα αγαπάτε αλλήλους, καθώς ηγάπησα υμάς ίνα και υμείς αγαπάτε αλλήλους. Εν τούτω γνώσονται πάντες ότι εμοί μαθηταί εστε, εάν αγάπην έχητε εν αλλήλοις» (Ιω. ιγ´, 34-35). Δοξάζομεν, βεβαίως, τον άγιον Θεόν, διότι εις πολλάς περιπτώσεις έχομεν υπερβή τας οξύτητας και τας πικρίας του παρελθόντος, αλλά πόρρω απέχομεν από την πραγμάτωσιν της εντολής του Κυρίου, έκφρασις της οποίας είναι και η επανεύρεσις της ενότητος του Χριστιανισμού. Αι ιστορικαί συγκυρίαι του παρελθόντος, η προιούσα αποξένωσις, η εσωστρέφεια και ο απομονωτισμός, εδημιούργησαν αγκυλώ-σεις και έψυξαν την προτέραν αγάπην. Η υπέρβασις των αρνητικών αυτών καταστάσεων δεν είναι υπόθεσις εύκολος αλλά, εάν ομολογώμεν Χριστόν, τότε δεν έχομεν άλλην επιλογήν παρά μόνον να εργασθώμεν υπέρ της ενώσεως των διεστώτων.

Μαγικαί και αυτόματοι λύσεις δεν υπάρχουν, και η μόνη οδός προσεγγίσεως είναι ο διάλογος∙ διάλογος εν ειλικρινεία και αγάπη και, ως προσφυώς εγγράφη: «Ο διάλογος απαιτεί, χωρίς να αρνηθή τις την ιδιοπροσωπίαν και ιδιοσυστασίαν αυτού, να εξέλθη εκ του εαυτού του, να διανύση -τουλάχιστον αν όχι πλέον τούτου- το ήμισυ της αποστάσεως διά να συναντηθή μετά του ετέρου»[1]. Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, και το λέγομεν εν εγκαυχήσει πολλή, είναι πρωτοπόρος εις την υπόθεσιν του διαλόγου ως μαρτυρούν αι εμπνευσμέναι πρωτοβουλίαι των αοιδίμων Προκατόχων ημών με τας περιφήμους Πατριαρχικάς και Συνοδικάς Εγκυκλίους των ετών 1902, 1904 και κυρίως την μνημειώδη τοιαύτην του έτους 1920, η οποία και θέτει το περίγραμμα και τας προϋποθέσεις του επιδιωκωμένου σκοπού. Δεν είναι τυχαίον ότι η Συνοδική Εγκύλιος του 1920 εχαρακτηρίσθη «Καταστατικός Χάρτης» της συγχρόνου Οικουμενικής Κινήσεως, η οποία αποτελεί τομήν εις την ιστορίαν του Χριστιανικού κόσμου.

Η Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία παραμένει προσηλωμένη με πίστιν και αφοσίωσιν εις την συνέχισιν του διαχριστιανικού διαλόγου όσον και εις την συνέχισιν της διαθρηκειακής προσεγγίσεως. Αυτήν την πιστότητα και την δέσμευσιν του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Ορθοδόξου Εκκλησίας συνολικώς εις τον διάλογον της ενότητος, της αγάπης και της καταλλαγής επανέλαβε, με τον πλέον επίσημον τρόπον η εν Κρήτη συνελθούσα Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδοξίας, λέγουσα: «Η Ορθόδοξος Εκκλησία, αδιαλείπτως προσευχομένη ‘υπέρ της των πάντων ενώσεως’, εκαλλιέργει πάντοτε διάλογον μετά των εξ αυτής διεστώτων, των εγγύς και των μακράν, επρωτοστάτησε μάλιστα εις την σύγχρονον αναζήτησιν οδών και τρόπων της αποκαταστάσεως της ενότητος των εις Χριστόν πιστευόντων, μετέσχε της Οικουμενικής Κινήσεως από της εμφανίσεως αυτής και συνετέλεσεν εις την διαμόρφωσιν και περαιτέρω εξέλιξιν αυτής»[2].

Εν τη εννοία ταύτη, όποιος απορρίπτει τον διάλογον υποπίπτει εις βαρύτατον αμάρτημα. Κατά την ταπεινήν ημών πατριαρχίαν των, χάριτι Θεού, τριάκοντα και τριών ετών, εδέχθημεν αναριθμήτους σκαιάς ύβρεις και συκοφαντίας διά την υπόθεσιν του διαλόγου, αλλά δεν καμπτόμεθα και αγωνιζόμεθα και θα αγωνιζώμεθα όσον ο Θεός το επιτρέπει διά την υπόθεσιν του διαλόγου, μη παραβλέποντες ασφαλώς και τα πάμπολλα αναφυόμενα προβλήματα.

Εκ παραλλήλου, είναι αληθές ότι και εντός της Ορθοδόξου Εκκλησίας υφίστανται διχοστασίαι, όχι βεβαίως υπαιτιότητι της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως. Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον έπραξεν εις την περίπτωσιν της χορηγήσεως αυτοκεφάλου καθεστώτος εις την Ορθόδοξον Εκκλησίαν της Ουκρανίας ο,τι και εις την περίπτωσιν των υπολοίπων νεωτέρων αυτοκεφάλων Εκκλησιών, αρχής γενομένης από την Εκκλησίαν της Ρωσσίας. Η ιστορία είναι βέβαιον ότι θα αναδείξη και την πρόσφατον ιεροκανονικήν και ποιμαντικήν απόφασιν του Πανσέπτου Οικουμενικού Θρόνου διά την Ουκρανίαν ως καθοριστικήν συμβολήν εις την ενίσχυσιν της ενότητος της Ορθοδοξίας.

Εκλεκτή ομήγυρις,

Η αποψινή επετειακή και χαρμόσυνος σύναξις είναι αφιερωμένη εις την συμπλήρωσιν αιώνος ζωής και μαρτυρίας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αυστραλίας. Η επέτειος αυτή είναι δικαίως αφορμή εγκαυχήσεως εν Κυρίω δι᾽ όσα επετεύχθησαν, ευδοκία και χάριτι Θεού, αλλά και με την θυσιαστικήν συμβολήν των θεοπρεπώς και χριστοτερπώς Αρχιερατευσάντων Χριστοφόρου, Τιμοθέου, Θεοφυλάκτου, Ιεζεκιήλ και Στυλιανού, των αειμνήστων Μητροπολιτών και Αρχιεπισκόπων, των λοιπών μελών του ιερού κλήρου και διά της απροϋποθέτου αφοσιώσεως εις την Μητέρα Εκκλησίαν των αναριθμήτων πιστών.

Η νέα εκατονταετία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αυστραλίας άρχεται με χρηστάς ελπίδας υπό την στιβαράν και απλανή πηδαλιουχίαν του νέου, δυναμικού και λογίου Αρχιεπισκόπου σας κ. Μακαρίου, με την όλως πρόσφατον ίδρυσιν υπό της Μητρός Εκκλησίας εξ νέων Επισκοπών, καθώς και με την υιοθέτησιν υπό της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου του νέου Συντάγματος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής σας που ενεπνεύσθη και κατήρτισε, συνεργία διακεκριμένων νομομαθών και κανονολόγων, ο Ποιμενάρχης σας, προς τον οποίον εκφράζομεν και κατά την εύσημον ταύτην στιγμήν την Πατριαρχικήν ημών ευαρέσκειαν.

Προσφιλέστατα εν Αυστραλία τέκνα της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως,

Έχετε τον άξιον και πολυτάλαντον Αρχιεπίσκοπόν σας. Έχετε την Ιεράν Επαρχιακήν Σύνοδον με τους νέους ικανούς Χωρεπισκόπους, τους λοιπούς αγίους Αρχιερείς και τον ευλαβέ-στατον ιερόν κλήρον της Αρχιεπισκοπής. Απεκτήσατε το Τάγμα του Σωτήρος Χριστού των εν Αυστραλία Αρχόντων οφφικιαλίων της Μεγάλης Εκκλησίας, υπό την Προεδρίαν του Εντιμολογιωτάτου κυρίου Ανδρέου Λιβέρη, εις το οποίον -Τάγμα- ανήκουν επιφανή μέλη της Αυστραλιανής κοινωνίας και θα προστεθούν και άλλα, στυλοβάται της Ομογενείας και αποτελεσματικοί σύνδεσμοι με τας Αρχάς και τους Θεσμούς της ευλογημένης χώρας σας. Έχετε και την συμπαθεστάτην και φερέλπιδα νεολαίαν, την οποίαν εχάρημεν και εθαυμάσαμεν καθ᾽ όλην την διάρκειαν της ενταύθα επισκέψεώς μας, εγγύησιν διά το παρόν και το μέλλον της Αρχιεπισκοπής και του Ελληνισμού της Αυστραλίας. Είσθε όντως έτοιμοι διά το μέλλον! You are truly ready for the future!

Έχετε την αγάπην, τον θαυμασμόν και την αμέριστον στήριξιν του Πατριάρχου σας. Να έχετε απόλυτον εμπιστοσύνην εις την πρόνοιαν του Θεού, του «αεί υπέρ ημών». Μείνατε ακλονήτως και διηνεκώς πιστοί εις την Μεγάλην Εκκλησίαν, η οποία διεφύλαξεν επί αιώνας τα άγια και τιμαλφή του Γένους, τας παραδόσεις και την οικουμενι-κότητα της Ρωμιοσύνης που αποτελούν και για εσάς την τιμαλφεστάτην παρακαταθήκην.

Εν τω πνεύματι τούτω, με πολλήν χαράν και βαθείαν συγκίνησιν, κατακλείομεν την προσφώνησίν μας, επικαλού-μενοι προς όλους σας, προς τον κάθε ένα εξ υμών χωριστά και προς τους ηγαπημένους σας, μεσιτεία της Υπεραγίας Θεοτόκου της Παντανάσσης, του προστάτου και εφόρου της Αυστραλίας Αγίου Παισίου του Αγιορείτου και πάντων των Αγίων, την πλουσιόδωρον χάριν και το αμέτρητον έλεος του πανσθενούς, παντεπόπτου και πανδώρου Θεού της σοφίας και της αγάπης. Η χάρις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και Πατρός και η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος είη μετά πάντων υμών, άδελφοί και τέκνα. Αμήν!